Role zespołowe: 9 typów umożliwiających stworzenie zrównoważonego zespołu

Praca w zespole wymaga organizacji i współpracy. Dla zapewnienia największej produktywności zespołów, każdy członek powinien mieć rolę odpowiadającą jego mocnym stronom. 

Dr Meredith Belbin opracował teorię ról zespołowych opartą na cechach behawioralnych. Dziewięć ról zespołowych Belbina dzieli się na trzy kategorie: zadaniowe, intelektualne oraz socjalne.

Członkowie zespołu z rolą zadaniową są gotowi wprowadzać idee w życie i dobrze działają pod presją czasu. Członkowie zespołu z kategorii intelektualnej cechują się myśleniem krytycznym i mogą wychodzić z nowymi ideami. Członkowie zespołu z rolą socjalną mają dobre umiejętności komunikacyjne, dzięki którym mogą wspierać cały zespół. 

W niniejszym przewodniku omówimy dziewięć ról zespołowych Belbina i przedstawimy, jak zrównoważenie zespołu może zwiększyć produktywność zespołu.

1. Lokomotywa

Lokomotywy to członkowie zespołu, którzy są jego motorem napędowym. Koncentrują się na działaniu, motywują siebie i innych bez względu na pojawiające się problemy. Lokomotywy to urodzeni przywódcy, więc realizują się w rolach kierowniczych. Jednostki te szybko znajdują rozwiązanie w kryzysowych sytuacjach.

Przykładowa rola zespołowa lokomotywy: w przykładowym zespole ds. marketingu lokomotywa będzie dyrektorem ds. produktu nadzorującym wizję zespołu i tworzącym mapę drogową prowadzącą do jej realizacji.  

2. Implementer

Implementerzy także są członkami zespołu nastawionymi na działanie, którzy zapewniają utrzymanie porządku w swoim otoczeniu. Są to osoby praktyczne, skupione na wprowadzaniu pomysłów w życie. Mimo tego, że implementerzy lubią działać, cechuje ich także wysoka dyscyplina. Jednostki te mogą tworzyć kręgosłup zespołu, ponieważ z dużą pewnością wspierają innych członków zespołu.  

Przykładowa rola zespołowa implementera: implementerem będzie opierający się na danych analityk biznesowy pracujący w zespole ds. marketingu produktu szukający metod zwiększenia wydajności procesów organizacji.

3. Perfekcjonista

Ostatnią z zadaniowych ról zespołowych jest perfekcjonista. Jak wskazuje nazwa tej roli, są to jednostki skupione na faktach, które przykładają wagę do szczegółów i dążą do perfekcji. Ci członkowie zespołu mogą być bardziej introwertyczni, ale wnoszą wartościowy wkład w swoim otoczeniu, ponieważ zachęcają innych członków zespołu do pracy o wysokiej jakości. 

Przykładowa rola zespołowa perfekcjonisty: perfekcjoniści odnajdują się dobrze w pomocy technicznej. Wiedzą, jak szybko i skutecznie identyfikować oraz naprawiać problemy.

4. Kreator

Kreator to członek zespołu z kategorii intelektualnej, który jest nastawiony na innowacyjne i kreatywne myślenie. Mimo tego, że kreatorzy ułatwiają równoważenie zespołu, preferują uczestnictwo w burzach mózgów i umocnienie własnych pomysłów przed ich przedstawieniem reszcie zespołu. Kreatorzy mogą preferować pracę zdalną, ale stanowią źródło wartościowych informacji, nawet jeśli nie udzielają się tak często, jak inni członkowie zespołu. 

Przykładowa rola zespołowa kreatora: kreatorzy są jednostkami wielce kreatywnymi, dlatego dobrze czują się na stanowisku projektanta produktu.

5. Ewaluator

Kolejną intelektualną rolą zespołową jest ewaluator. Jest to racjonalnie myśląca osoba, która nie kieruje się emocjami podczas rozwiązywania problemów. Ewaluatorzy pracują najlepiej, gdy ich projekty wymagają zaawansowanej wiedzy i planowania strategicznego. Oceniają pomysły pod kątem ich wartości i możliwości realizacji, a następnie podejmują działania mające na celu wprowadzenie ich w życie. 

Przykładowa rola zespołowa ewaluatora: ewaluatorzy są wyjątkowo zorganizowanymi kierownikami projektów, którzy strategicznie wyznaczają zakres projektów i łączą funkcje różnych zespołów. 

6. Specjalista

Ostatnią intelektualną rolą zespołową jest specjalista. Specjaliści mają dogłębną wiedzę w swojej dziedzinie i preferują współpracę w zakresie swojego doświadczenia. Tak jak inne intelektualne role zespołowe, także specjaliści wolą pracować samodzielnie, a nie w grupie. Mimo tego, że jednostki te są bardziej niezależne, ich umiejętności są bardzo wartościowe dla całego zespołu.

Przykładowa rola zespołowa specjalisty: specjaliści mogą być programistami, analitykami SEO, częścią techniczną Twojego zespołu. Ich praca obejmuje umiejętności, którymi mogą nie dysponować inni członkowie zespołu, a oni na całe szczęście przychodzą z pomocą. 

7. Koordynator

Przechodząc do ról zespołowych z kategorii socjalnej, koordynator to członek zespołu o wspaniałych umiejętnościach komunikacyjnych. Koordynatorzy zajmują często stanowiska kierownicze, ponieważ usprawniają współpracę i motywują zespół do osiągania celów. Inni członkowie zespołu wzorują się na koordynatorach i wierzą w słuszność ich decyzji. 

Przykładowa rola zespołowa koordynatora: koordynatorzy lubią współpracę i motywowanie innych, więc spełniają się na stanowisku lidera zespołu projektantów produktu. 

8. Dusza zespołu

Dusza zespołu to także rola socjalna. Ekstrawertyczna osobowość ułatwia takim jednostkom pracę z innymi oraz słuchanie członków zespołu. Osoby takie łatwo dostosowują się do zmian w ich otoczeniu, ponieważ wiedzą, jak prowadzić do harmonii po pojawieniu się konfliktu. Gdy jeden członek zespołu jest przepracowany, a inny ma nagłe problemy rodzinne, dusza zespołu będzie pierwszą osobą, która zaoferuje pomoc. 

Przykładowa rola zespołowa duszy zespołu: ponieważ dusze zespołu są urodzonymi współpracownikami, świetnie sprawdzają się w większych zespołach na stanowisku specjalisty ds. marketingu produktu.

9. Poszukiwacz źródeł

Ostatnią z dziewięciu ról jest poszukiwacz źródeł. Są to osoby z kategorii socjalnej lubiące szukać nowych szans, takich jak nowe okazje marketingowe dla firmy lub rozmawianie z interesariuszami na temat wprowadzenia nowego produktu. Ich pozytywne nastawienie sprawia, że w naturalny sposób nawiązują kontakty i ułatwiają rozpoczynanie nowej działalności. 

Przykładowa rola zespołowa poszukiwacza źródeł: ponieważ poszukiwacze źródeł lubią nawiązywać kontakty, realizują się najlepiej w dziale sprzedaży.

Jak stworzyć zrównoważony zespół

Tworzenie zrównoważonych zespołów w miejscu pracy może być wyzwaniem z powodu różnorodnych osobowości i różnego zakresu umiejętności. Jest mało prawdopodobne, że w większości zespołów znajdą się osoby ze wszystkich dziewięciu ról zespołowych, dlatego tak ważne jest określenie sposobu współpracy z zespołem i wykorzystanie mocnych stron każdego członka zespołu. 

Buduj na bazie mocnych stron zespołu

Każda rola zespołowa ma swoje mocne i słabe strony. Poznanie ich ułatwia stworzenie bardziej zrównoważonego zespołu. Kreator na przykład może czuć się mniej komfortowo podczas komunikacji, ale wie jak rozwiązywać złożone problemy. Perfekcjonista może nie mieć dużego doświadczenia w pracy zespołowej, ale zawsze dotrzymuje terminów. 

Podczas przydzielania obowiązków członkom zespołu skup się na mocnych stronach każdego z nich. Możesz określić je na podstawie zadań testowych lub ocen pracowników. Twój zespół będzie działał najlepiej, gdy każdego dnia jego członkowie będą skupiali się w pracy na swoich mocnych stronach.

Oszacuj luki w zespole

Jeśli masz zbyt wiele osób o podobnych talentach w jednym zespole, może dojść do napięć i luk. Na przykład zbyt wiele osób z kategorii intelektualnej przy niewystarczającej reprezentacji ról nastawionych na działanie doprowadzi do zbyt wielu pomysłów bez możliwości ich zrealizowania. 

Możesz określić luki zespołu za pomocą przeprowadzania okresowych ocen. Należy nie tylko oceniać wydajność członków zespołu, ale także obserwować sposób, w jaki współpracują oni ze sobą. Możesz następnie przypisać obowiązki na podstawie naturalnego zachowania i typu osobowości. Gry integracyjne są wspaniałym sposobem zintegrowania się z zespołem i sprawdzenia, jak dobrze jego członkowie współpracują ze sobą.

Regularnie sprawdzaj role zespołowe

Do tworzenia zespołów o wysokiej wydajności niezbędne jest regularne ocenianie ról i obowiązków w zespole. Możesz ocenić postęp członków zespołu za pomocą ocen kwartalnych oraz sprawdzić, czy dane osoby rozwinęły w tym czasie swoje umiejętności, będą pasowały lepiej w innej roli albo może im się przydać dodatkowe szkolenie. 

Na przykład introwertyczna, skoncentrowana na stronie intelektualnej osoba może rozwinąć w sobie pewność siebie i umiejętności komunikacyjne. Po głębszej ocenie możesz odkryć, że jest osobą bliższą roli socjalnej, która sprawdzi się dobrze na stanowisku kierowniczym. Bez regularnej oceny i otwartej komunikacji można pominąć fakt rozwinięcia się członków zespołu do nowych ról. 

Narzędzia do zarządzania zespołem

Narzędzia do zarządzania zespołem mogą oferować jasność podczas przypisywania zadań i realizacji projektów w grupie. Współpraca jest przecież prostsza, gdy wszyscy widzą, kto się czym zajmuje i kiedy. Dzięki czytelności i informacjom na temat priorytetów członków zespołu cały zespół lepiej współpracuje.

Zarządzanie obciążeniem

Ważnym elementem zarządzania zespołem jest proaktywne zarządzanie obciążeniem pracą. Zarządzanie obciążeniem pracą obejmuje tworzenie wizualnych harmonogramów, rozumienie cyklów życia projektu oraz korzystanie z narzędzi ułatwiających uzyskiwanie informacji na temat osób i projektów. Jest to klucz do bezproblemowego prowadzenia projektów i uniknięcia nakładania zbyt dużej presji na jedną osobę. 

Alokacja zasobów

Udane przydzielenie zasobów jest niezbędne dla sukcesu projektu i zespołu. Alokacja zasobów ułatwia określenie dostępności zasobów, zasobów wymaganych w każdym projekcie oraz członków zespołu najlepiej pasujących do każdego projektu. Utworzenie planu zarządzania zasobami to wspaniały sposób zapewnienia pomyślnej realizacji projektów od początku do końca. 

Macierz RACI

Macierz ról i odpowiedzialności, czyli macierz RACI, zapewnia zespołom czytelny podział ról w projekcie oraz ułatwia określenie osób odpowiedzialnych za dane zadanie. Akronim ten obejmuje angielskie słowa Responsible, Accountable, Consulted i Informed (Odpowiedzialność, Rozliczenie, Konsultowanie i Informowanie) i w języku polskim występuje jako macierz ORKI. Aby utworzyć macierz RACI, należy rozpisać każde zadanie w projekcie. Następnie należy przypisać jedną z powyższych czterech etykiet do każdego członka zespołu zajmującego się każdym z zadań.

Tablice Kanban

Tablice Kanban są wspaniałą metodą, która umożliwia członkom zespołu sprawdzenie bieżącego etapu projektu i działań pozostałych do jego ukończenia. Tablice Kanban za pomocą kart przedstawiających elementy pracy umożliwiają członkom zespołu wizualne zaplanowanie projektów i przepływów pracy. System ten ułatwia wizualizację projektów, zapewniając czytelny ogląd etapu i priorytetu każdego przedsięwzięcia.

Narzędzia do współpracy zespołowej

Współpraca zespołowa jest znacznie prostsza dzięki zastosowaniu odpowiednich narzędzi. Kto nie pragnie wyeliminować bezproduktywnych zajęć? Narzędzia te nie tylko ułatwiają realizację zadań, ale również umożliwiają dostosowanie celów przez członków zespołu, zarządzanie zmianami, udostępnianie plików oraz oferują wiele innych funkcji.

Wybranie jednego narzędzia do współpracy zespołowej zapobiega występowaniu zagrożeń oraz ulepsza zarządzanie zadaniami na przestrzeni projektu. Udostępnienie narzędzia wszystkim członkom zespołu ułatwi im pracę i realizowanie się w ich rolach. 

Zrównoważone zespoły to bardziej produktywne zespoły

Opierając się na dziewięciu rolach zespołowych Belbina, możesz stworzyć zrównoważone środowisko pracy i zwiększyć produktywność zespołu. Dzięki poznaniu mocnych stron zespołu możesz zarządzać nim tak, aby wszyscy jego członkowie czuli się komfortowo w swoich rolach, co umożliwi wydajniejszą realizację zadań. 

Po poznaniu roli każdego członka w zespole możesz przyspieszyć przepływ pracy za pomocą narzędzi do współpracy. Narzędzia te umożliwiają zespołowi udostępnianie aktualizacji, planowanie zadań i łatwe prowadzenie komunikacji.